Dla osoby, która zdecydowała się na założenie własnej firmy staje się ona jedną z najważniejszych rzeczy w życiu. Nikogo nie dziwi, że przedsiębiorca dba o zabezpieczenie swoich nieruchomości wyposażając je w różnego typu czujniki lub alarmy, a dbałość o bezpieczeństwo dokumentów i danych wrażliwych przejawia się inwestycjami w najlepsze programy szyfrowania, czy antywirusowe. Natomiast jak zabezpieczyć najważniejsza wartość firmy – własność intelektualną?
Czym jest własność intelektualna?
Własność intelektualna jest pojęciem odnoszącym się do wytworów ludzkiego umysłu. Wszystko co powstało w drodze intelektualnego procesu – pomysł, procedura, sposób – i zostało ujęte w postaci materialnej na przykład jako rysunek, prototyp, projekt, plan, książka nazywamy własnością intelektualną. Własność wskazuje na prawo bezwzględne (prawo rzeczowe) czyli skuteczne erga omnes. Intelektualna wskazuje na pochodzenie danego dobra. Własność intelektualna to prawa związane z intelektualną działalnością w dziedzinie artystycznej, naukowej, literackiej oraz przemysłowej. Wszystkie te obszary podlegają ochronie w ramach następujących aktów prawnych:
- w zakresie prawa własności artystycznej, naukowej i literackiej – Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r., Nr 24, poz. 83 z późn. zm.)
- w zakresie prawa własności przemysłowej – Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tekst jednolity – Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 117 z późn. zm.)
- ustawa o ochronie baz danych z 27.07.2001 r. (Dz.U. 2001 nr 128 poz. 1402)
- ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16.04.1996 r. (Dz.U. 1993 nr 47 poz. 211)
Opierając się na powyższych aktach można określić, że własność intelektualna jest chroniona przede wszystkim na zasadach prawa autorskiego oraz własności przemysłowej.
Prawa autorskie
Prawa autorskie są ogółem praw, które przysługują autorowi utworu. Dzięki tym prawom autor może decydować o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści materialnych. Utwór będący efektem działalności twórczej jest przedmiotem praw autorskich niezależnie od jego postaci, wartości czy sposobu wyrażania. Utwory mogą być wyrażane w następujący sposób:
- słowem, znakami, symbolami (np. matematycznymi)
- fotograficzne
- plastyczne
- muzyczne
- wzornictwa przemysłowego
- architektoniczne
Własność przemysłowa
Własność przemysłowa dotyczy dóbr materialnych wykorzystywanych w działalności gospodarczej i jest to rodzaj praw wyłącznych wynikających z regionalnego, narodowego lub międzynarodowego ustawodawstwa. Cech odróżniającą prawa autorskie od własności przemysłowej jest to, że w celu zapewniania ochrony jest konieczne dokonanie rejestracji we właściwym urzędzie państwowym. Jako przedmioty własności przemysłowej wyróżnia się:
- Wynalazki (chronione patentem)
- Wzory użytkowe (chronione prawem ochronnym)
- Wzory przemysłowe (przysługuje na nie prawo z rejestracji)
- Znaki Towarowe (chronione prawem ochronnym)
- Topografie układów scalonych (przysługuje na nie prawo z rejestracji)
Patent jest ograniczony w czasie prawem do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas, w sposób zarobkowy (przemysłowy, handlowy) na terytorium danego państwa lub państw, przyznane przez kompetentny organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy.
Wynalazkiem nazywamy nowe rozwiązanie techniczne, poddające się ścisłej definicji prawno-technicznej, które do danej chwili nie zostało opatentowane. Wynalazek, żeby mógł uzyskać ochronę patentową musi spełniać kryteria nowości, posiadanie poziomu wynalazczego, zdatności do przemysłowego stosowania.
Wzór użytkowy to nowe i użyteczne (pozwala osiągnąć praktyczny cel) rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci.
Wzór przemysłowy to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentacje.
Znak towarowy to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorcy od towarów innego przedsiębiorcy.
Korzyści z tajemnicy przedsiębiorstwa
Inną metodą na objęcie ochroną tajników przedsiębiorstwa jest utrzymanie wewnętrznej tajemnicy firmy. Można tego dokonać poprzez podpisywanie umów o zachowaniu poufności informacji związanych z know-how przedsiębiorstwa z przedstawicielami firmy i wewnętrznymi pracownikami.
Czym należy się kierować przy wyborze rodzaju ochrony?
W pierwszej kolejności przedsiębiorca musi odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki cel ma spełniać ochrona. Przed dokonaniu wybory jak chronić własność swojego przedsiębiorstwa warto zastanawoić się nad wadami i zaletami poszczególnych ochron. Dodatkowo warto przeanalizować kwestie związane z okresem żywotności swojego produkt, konkurencje, która może pojawiać się w przyszłości, posiadane środki finansowe oraz wizje firmy w przyszłości.